ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

• Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο με τη διατροφή μας;
• Πλανητική διατροφή – τι είναι και περί τίνος πρόκειται;
• Γιατί να επιλέξουμε πλανητική διατροφή;
• Πλανητική διατροφή – από πού να ξεκινήσουμε και πώς να επιμείνουμε;

Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο με τη διατροφή μας;

Επηρεάζει πραγματικά η διατροφή μας το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Ας προσπαθήσουμε να το δούμε. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που προκαλούν την παγκόσμια θέρμανση – φυσικοί, όπως η αλλαγή της ηλιακής σταθεράς ή οι ηφαιστειακές εκρήξεις, και ανθρωπογενείς, δηλαδή σχετιζόμενοι με ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες που αναλαμβάνουμε δεν είναι αδιάφορες προς το φυσικό περιβάλλον. Ο άνθρωπος έχει πραγματική επίδραση στην αύξηση της παρουσίας ορισμένων φυσικά υπαρχόντων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον πλανήτη μας είναι η εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, ακολουθούμενη από μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου. Στους ανθρωπογενείς παράγοντες περιλαμβάνονται η καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου καθώς και η στενά συνδεδεμένη αποψίλωση δασών, η μαζική κτηνοτροφία και η παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων. Γιατί συνδεδεμένα; Επειδή η κτηνοτροφία σε τέτοιο βαθμό όπως τη γνωρίζουμε τον 21ο αιώνα απαιτεί αλλαγή του φυσικού εδάφους. Τα δάση εκχερσώνονται για βοσκότοπους και καλλιεργήσιμες εκτάσεις για την παραγωγή ζωοτροφών, και εδώ προκύπτουν οι μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την κτηνοτροφία, που αποτελούν περίπου το 9% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Εκτιμάται ότι η βιομηχανία κρέατος ευθύνεται επίσης για το 35 έως 40% των συνολικών εκπομπών μεθανίου, που προκύπτουν από τις πεπτικές διαδικασίες των βοοειδών και προβάτων, κυρίως όμως λόγω της χρήσης κοπριάς για την καλλιέργεια ζωοτροφών. Η μαζική κτηνοτροφία ευθύνεται επίσης για το 65% των εκπομπών οξειδίων του αζώτου που σχετίζονται με τη χρήση τεχνητών λιπασμάτων. Η παραγωγή κρέατος συνδέεται επίσης με τεράστια κατανάλωση πόσιμου νερού, μείωση της βιοποικιλότητας και εξάντληση μη ανανεώσιμων πόρων. Ακόμη και αν η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών από μόνη της δεν αρκεί για να σταματήσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι σίγουρα ένα από τα ουσιώδη στοιχεία του σχεδίου για τη σωτηρία του πλανήτη. Εκτός από το περιβαλλοντικό θέμα, η πλανητική διατροφή συνδέεται επίσης με την ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης και την αποφυγή σπατάλης τροφίμων. Κάθε μέρα περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από έλλειψη πρόσβασης σε τροφή, και παραδόξως το υψηλότερο ποσοστό πείνας εμφανίζεται σε αγροτικές χώρες. Ταυτόχρονα, σε άλλα μέρη του κόσμου αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της παχυσαρκίας, του διαβήτη και άλλων ασθενειών που σχετίζονται με κακή διατροφή, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις ή ορισμένοι τύποι καρκίνου. Για να απαντήσουμε στην αρχική ερώτηση – ναι, μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο με τη διατροφή, και αυτό σε πολλούς τομείς. Πλανητική διατροφή – τι είναι και περί τίνος πρόκειται;

Η πλανητική διατροφή αναπτύχθηκε από επιστήμονες της EAT-Lancet Commission on Food, Planet, Health, που επικεντρώθηκαν στην προσπάθεια επίλυσης πολλών πιεστικών προβλημάτων του σύγχρονου κόσμου, και όπως λέει και το όνομα, σε θέματα που σχετίζονται με τη διατροφή, τον πλανήτη και την υγεία. Τι προϋποθέτει μια τέτοια δίαιτα και ποια είναι τα βασικά της στοιχεία; Αν και η βάση μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι προϊόντα φυτικής προέλευσης, όπως λαχανικά και φρούτα , όσπρια , ξηροί καρποί ή προϊόντα ολικής άλεσης, η πλανητική διατροφή δεν αποκλείει εντελώς την κατανάλωση κρέατος, αλλά προτείνει τον περιορισμό του, ειδικά όσον αφορά το βοδινό, το χοιρινό και τα κρεατοσκευάσματα, δηλαδή λουκάνικα, αλλαντικά ή μπέικον. Επίσης, συνιστάται μέτρο στην κατανάλωση αυγών, γαλακτοκομικών προϊόντων καθώς και ψαριών και θαλασσινών. Πάνω από το μισό πιάτο θα πρέπει να αποτελείται από φρέσκα λαχανικά ή φρούτα, στη δεύτερη θέση προϊόντα ολικής άλεσης και στην τρίτη όσπρια. Οι επιστήμονες τονίζουν επίσης ότι τα γεύματά μας θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ποικίλα, να τρώγονται σε ήρεμο περιβάλλον και να μην τρώμε υπερβολικά ούτε να σπαταλάμε βρώσιμα τρόφιμα. Ας αγοράζουμε εποχιακά προϊόντα τοπικά και ας μοιραζόμαστε την περίσσεια με άλλους. Για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα, ο Σύνδεσμος Πολωνικών Τραπεζών Τροφίμων έχει ετοιμάσει ένα δωρεάν και εύκολα προσβάσιμο ηλεκτρονικό βιβλίο για την πλανητική διατροφή, το οποίο μπορεί να κατεβεί από την επίσημη ιστοσελίδα τους.

Γιατί να επιλέξουμε πλανητική διατροφή;

Έχουμε ήδη συζητήσει περιβαλλοντικά ζητήματα. Ποιοι είναι άλλοι λόγοι για να αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες ; Πρωτίστως για τη δική σας υγεία. Η διατροφή (καλύτερα σε συνδυασμό με σωματική δραστηριότητα) είναι το καλύτερο προληπτικό μέτρο. Ο τρόπος που τρεφόμαστε θα πρέπει να μας προσφέρει οφέλη, όχι προβλήματα. Κατά την επιλογή συγκεκριμένων τροφίμων αξίζει να προσέχουμε όχι μόνο τη γεύση τους (αν και αυτό είναι πολύ σημαντικό!), αλλά κυρίως την ευεργετική τους επίδραση. Πρέπει να επιλέγουμε τρόφιμα που ωφελούν την υγεία και την ευεξία μας. Για παράδειγμα, αν παραλείψουμε ένα σνακ με τη μορφή μπάρας βρώμης με φρούτα και καρύδια, δεν παρέχουμε μόνο περισσότερη ενέργεια που απελευθερώνεται σταδιακά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά και τις απαραίτητες ίνες, βιταμίνες και μαγνήσιο για την ομαλή λειτουργία του εντέρου. Μια μπάρα, η κατανάλωση της οποίας σίγουρα θα είναι απόλαυση, μετά από λίγο θα προκαλέσει μεγαλύτερη πείνα και υπνηλία. Αυτές οι μικρές καθημερινές αποφάσεις μπορούν να συμβάλουν στη γενική μας υγεία και μακροπρόθεσμα στη διάθεσή μας.

Πλανητική διατροφή – από πού να ξεκινήσουμε και πώς να επιμείνουμε;

Κάθε αλλαγή, όποιον τομέα και αν αφορά, προκαλεί σε εμάς αβεβαιότητα και αντιστάσεις. Αυτός ο φόβος για το άγνωστο είναι απολύτως φυσιολογικός για εμάς, γι’ αυτό αξίζει να εισάγουμε σταδιακά, με μικρά βήματα, έναν νέο τρόπο διατροφής. Θυμηθείτε ότι η πλανητική δίαιτα δεν είναι άλλη μια θαυματουργή δίαιτα που θα σας βοηθήσει να «πετύχετε τέλεια σιλουέτα πριν την περίοδο του μπικίνι». Το να τρεφόμαστε υγιεινά και να αντιστεκόμαστε στην καταστροφή του περιβάλλοντος δεν σημαίνει περιορισμό, πόνο και πείνα. Ετοιμάστε στην αρχή τουλάχιστον ένα γεύμα την ημέρα χωρίς κρέας ή γαλακτοκομικά προϊόντα. Αντικαταστήστε το λευκό ψωμί με ψωμί ολικής άλεσης και φροντίστε να είναι τραγανό εξωτερικά και μαλακό εσωτερικά. Αντικαταστήστε τα ψημένα και αλατισμένα φιστίκια με καρύδια ή αμύγδαλα. Η πλανητική διατροφή πρέπει να είναι μια μόνιμη κατάσταση, όχι μόνο μια σύντομη παύση από το φαγητό σε αλυσίδες fast-food. Αξίζει να ανοίξουμε τον εαυτό μας σε νέες γεύσεις και να δούμε την αλλαγή διατροφής ως μια περιπέτεια, όπου έχουμε περισσότερα να ανακαλύψουμε παρά να χάσουμε. Ας προσπαθήσουμε στον ελεύθερο χρόνο μας να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, ειδικά τους νεότερους – ας τους κάνουμε πιο εύκολο να επιλέγουν τα σωστά τρόφιμα!